Kwaliteitsborging veel meer dan een stempel

Martin van der Wagt

"De bouwplaats is mijn plek, daar word ik blij van", zegt Martin van der Wagt, kwaliteitsborger bij Van der Wagt Kwaliteitsborging. Vanuit zijn achtergrond in de bouw en met ruime ervaring als interimmer bij gemeenten, is Martin bij uitstek de persoon die de veranderingen in de kwaliteitsborging van de bouw kan duiden. Met de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) is de bouwer nu verantwoordelijk voor de kwaliteit van het bouwwerk. Martin neemt ons mee in hoe hij deze verandering ervaart en welke rol BRIStoets speelt in zijn dagelijks werk als kwaliteitsborger.

Persoonlijke reis in kwaliteitszorg

Martin's verhaal begint in de bouwpraktijk als werkvoorbereider en in de uitvoering, onder andere bij het bedrijf van zijn vader. "Misschien was ik destijds te ongeduldig, ik zag de opkomst van automatisering rond 1995, voor mijn vader ging dat allemaal te snel.” Na enkele omzwervingen bij aannemers en in de advieswereld belandde Martin als zelfstandige bij gemeenten. Daar deed hij ervaring op als bouwinspecteur en werkte hij in vastgoedbeheer en aan meerjarenonderhoudsplannen. Toen kwaliteitszorg belangrijker werd en wetgeving in aantocht was, maakt hij de overstap naar kwaliteitsborging.

Ook hij heeft met kromme tenen gezeten tijdens het meermaals uitstel van de wet. Maar nu de Wkb er is, versterkt hij de rol van de kwaliteitsborger, zegt Martin. Hij merkt dat vooral de kleinere aannemers zich enorm aan de wet moeten aanpassen. En dat is precies waar hij invliegt: “met dat praktische stukje op de bouwplaats help ik mijn klanten.”

De praktijk van kwaliteitsborging

Een recent project illustreert de uitdagingen van kwaliteitsborging. “Bij een 3-onder-een-kap woningbouwproject bleek in de werkvoorbereiding niet goed gekeken naar de verdiepingshoogte in het ontwerp van houtskeletbouw. De eis is 2,60 m hoogte, de hsb-elementen hebben dezelfde maat in de ruwbouw. In de praktijk komt er nog een zandcementvloer dekvloer van 5 tot 7 cm op. Dus de verdiepingshoogte was te hoog en het bouwwerk voldoet niet aan het Bbl. Hoewel de fout is gemaakt door de toeleverancier, had de aannemer dit in de werktekeningen al moeten zien. Ik constateerde de afwijking, helaas toen alles er al stond. Ik heb dit gemeld aan de opdrachtgever, dat was in dit geval de aannemer zelf. En ik heb het gemeld bij de certificerende instantie en de gemeente die bevoegd is te handhaven.”

“Vervolgens was de gemeente aan zet”, vervolgt Martin, “wat gaan zij eraan doen? Moet het opgelost worden, of hoeft het niet per se? Deze gemeente heeft als uitgangspunt dat als de veiligheid en gezondheid niet in het geding zijn, het geen speerpunt is. En dan nemen zij een officieel besluit dat toe te staan bij deze woningen. En dat is dus gebeurd. De aannemer zal hier ongetwijfeld van leren", merkt hij droog op.

BRIStoets voor kwaliteitsborgers

Als Van der Wagt kwaliteitsborging bouw neemt Martin projecten aan voor een gespecialiseerd team van drie. Een constructeur doet de constructieve toetsingen, een bouwplantoetser helpt bij de Bbl-onderdelen. "Zij vliegen in op het moment dat ik ze nodig heb", licht hij toe. Bij dit werk is BRIStoets voor hem onmisbaar. “Het Bbl is één grote checklist voor mij. Ik heb dat op orde doordat ik er met BRIStoets een filter op zet en alleen die artikelen in beeld krijg die op mijn projecten van toepassing zijn. Het is gereedschap met up to date eisen; je kunt filteren voor het betreffende bouwwerk. Als kwaliteitsborger moet ik zelf ook veel vastleggen en laten zien dat ik op minimaal paragraafniveau een bouwwerk heb getoetst. Met de checklist uit BRIStoets toon ik aan dat ik ernaar gekeken heb en dat het vastligt.”

Blauwdruk van vroeger voorbij

Martin van der Wagt ervaart een groot gat in de kennis van kwaliteitsborging bij de kleine aannemer. "Veel aannemers waren in het verleden gewend om na het inleveren van de tekeningen en berekeningen ze met een stempel erop in de la te leggen en dan lekker te gaan bouwen. En dat gaat meestal goed, maar die werkwijze is nu niet meer de bedoeling. Dat was de blauwdruk van vroeger.” Het is nu tijd om te zorgen dat je voldoet aan de eisen en je kennis op te schalen, vindt Martin. Hij pleit ervoor dat aannemers jaarlijks hun kennis van de wet- en regelgeving bijwerken, aangezien de Wet kwaliteitsborging nu voor iedereen geldt. "Je kunt er niet meer voor weglopen. En als je het niet zelf weet of er zelf geen tijd in kunt of wilt insteken, dan kun je het uitbesteden of ondersteuning zoeken.”

Kwaliteit omhoog, faalkosten omlaag

De wet is van kracht geworden omdat de bouwkwaliteit omhoog moet en de faalkosten omlaag. “Ik denk dat we in de EU een mooie set technische bouweisen hebben die voor uitstekende gebouwen zorgen. Maar waarom werken we er niet mee? Jarenlang hebben we nooit details gemaakt, er was geen vraag naar, was geen geld voor, zeiden architecten en tekenbureaus. Dus werd het vaak wegbezuinigd. Nu is er de kwaliteitsborger die zegt ‘ik wil wél zien hoe het zit het met dampschermen, bouwfysische zake en koudebruggen’. We willen dit toetsen omdat we willen inschatten of het detail gaat voldoen aan de Bbl-eisen. Als er niks op papier staat is het risico dat je het in het werk goed doet hoger, dan als je het wel geëngineerd hebt. Op een leuke manier heb ik daar mijn handen vol aan. Er is veel te doen en veel te winnen.”