Aveco de Bondt verlegt grenzen met BRISwarenhuis

Max Drath en Laurens Taal

Het gesprek met Max Drath en Laurens Taal van Aveco de Bondt spitst al snel toe op de enorme kansen én noodzaak van duurzaam bouwen. En ze zijn er stellig in: “de transities vragen om alles in samenhang te bezien. We moeten stoppen met alles wat we bouwen apart te bekijken, duurzaam bouwen werkt alleen als je het als integraal proces aanpakt.” BRISwarenhuis blijkt voor hen onmisbaar gereedschap om grenzen te verleggen in de bouw.

Max Drath en Laurens Taal werken intensief met elkaar samen bij adviesbureau Aveco de Bondt. De in Duitsland als architect opgeleide Drath is er specialist duurzaamheid en vooral inhoudelijk bij projecten betrokken. Taal is consultant duurzaamheid met duurzame integrale bouwtechniek als focus. Hij steekt als ervaren projectleider juist praktisch in. 
Aveco de Bondt werkt aan toekomstbestendige oplossingen voor landelijke opgaven en specifieke omgevings- of organisatievraagstukken. Beide heren voelen zich er als een vis in het water want, stelt Max Drath “er is nu sprake van één grote transitie. Duurzaam bouwen is alle stromen bij elkaar, wij bekijken bouwopgaven integraal om het voor alle bouwdisciplines uitvoerbaar te maken. Om onze collega’s in hun werk sterker te maken, maar bijvoorbeeld ook externe architecten.” Dat houdt in niet alleen circulair schakelen, maar ook in processen. Want alles in de bouw moet gezond zijn, binnen en buiten. De 25 regels van de bouwbiologie gebruikt Drath hierbij als de meetlat voor gezond bouwen.

Links Max Drath en rechts Laurens Taal van Aveco de Bondt.

Bouw georganiseerd als treintje

We bouwen nu nog vaak in concurrentie met elkaar en met het Bouwbesluit als de maat. Daardoor doen we het minimaal vereiste en dat resulteert in een zesjescultuur, meent Laurens Taal. “We moeten veel breder nadenken, dat is duurzaam bouwen, een stevig onderwerp dus.” De bouw is georganiseerd als een treintje zegt hij, en bij ieder station missen we potentieel. Duurzaamheid in de basis van de bouw vervlechten werkt alleen als je het integraal in het proces aanpakt, met iedereen vanaf het begin aan tafel. Zodat je elkaar kunt aanvullen. Dat kost in het begin meer uren, voorspelt Laurens, maar richting de oplevering kun je het ‘uitwandelen’. Want alles is vooraf goed uitgedacht en besproken, met als resultaat meer duurzaam potentieel benut.

Ontwerptafel

Aveco de Bondt gebruikt het levenskwaliteit model om duurzaamheid zoveel mogelijk te verankeren in projecten, met aspecten als veiligheid, sociale contacten en werkgelegenheid, die invloed op die kwaliteit uitoefenen. Steevast kwam de behoefte in projecten aan de orde om tijdig met alle disciplines om tafel te gaan. Uiteindelijk is zo de Circulaire Ontwerptafel ontstaan; een aanpak die intern en extern procesmatig wordt gebruikt bij duurzame bouwprojecten, om het innovatieve en experimentele haalbaar en uitvoerbaar te maken. 

Aveco de Bondt en BRIS 

Het mooie van hun vakgebied is het experimentele, vertellen de heren. Ze zitten in de hoek van innovaties en experimenten, maar zitten ook aan tafel met de duurzame tunnelbouwer die duurzaamheidsambities heeft. Het gaat om het vinden van een link tussen die werelden, zodat ook de tunnelbouwer die stap naar duurzaamheid kan maken. Misschien nu niet met het hoogst haalbare, maar wel met een mooie stap met haalbare ambities. En BRISwarenhuis blijkt daarbij voor Aveco de Bondt een belangrijke bron. Laurens: “we gebruiken het voor de normen en het Bouwbesluit, we kijken wat vereist is, hoe we hier mee om kunnen gaan en waar we door alternatieve oplossingen aan te dragen een duurzamer gebouw kunnen neerzetten.” Hoewel hij in de markt ziet dat gunningscriteria veranderen door de maatschappelijke veranderingen, zoals de wens natuurinclusief te bouwen. Dat resulteert in een focus op duurzaamheid voor ontwikkelaars. Ook voor Max is BRISwarenhuis essentieel gereedschap bij tal van projecten: “als specialist ga ik altijd op zoek naar de grenzen; waar moet ik minimaal aan voldoen en waar kan ik de grenzen verleggen.”

Hygroscopische simulaties

Aveco de Bondt heeft inmiddels een naam opgebouwd met het maken van hygroscopische simulaties, bijvoorbeeld om te onderzoeken in hoeverre je zowel in nieuwbouw als renovatie gebouwen zonder installaties uit kunt voeren. En dit onderzoek is onmisbaar, want de Nederlandse normen voorzien niet in regels om dit te berekenen. Dus hoe krijg je een gebouw zonder installaties vergund? Onze normen komen veelal voort uit de Duitse DIN-normen. Bouwmaterialen uit planten en hun natuurlijk regulerende eigenschappen zijn in DIN-normen al opgenomen, maar in de NTA 8800 niet. Max Drath maakt zich er sterk voor dat we andere grenswaardes gaan opnemen. “Daarvoor doen wij simulaties met software van het Fraunhofer instituut, wij zijn het eerste bureau in Nederland dat deze simulaties in 3D doet. We berekenen bijvoorbeeld hoe vocht door een constructie gaat en hoe lang het er in kan blijven zonder dat het condenseert. Als we dit weten kunnen wij vocht en warmte door de bouwkundige schil reguleren met behoud van natuurlijke ventilatie en zonder koeling in de zomer. We moeten vooraf kunnen aantonen dat het bijdraagt aan een gezond binnenklimaat.”

Renovatie monumentale schoolgebouwen

Simulatie bewijst ook zijn waarde indien het bouwfysisch om spannende details gaat: is de koudebrug niet zo groot dat je op langere termijn een vochtprobleem krijgt? De vraag of de constructie werkt zoals bedacht, is ook aan de orde bij renovatie van monumenten. Zo is Aveco de Bondt betrokken bij de renovatie van monumentale schoolgebouwen in Amsterdam. Die zijn voor 1945 dampopen, maar niet geïsoleerd gebouwd. Laurens: ”met een simulatie tonen wij aan dat het toevoegen van dampopen isolatiemateriaal aan de binnenzijde de gebouwen niet aantast. We tonen ook aan dat dat wel gebeurt als je piepschuim toepast. En in een simulatie over 10 jaar laten we zien dat je in jaar 7 problemen krijgt en het monument wordt aangetast, met gebruik van de klimaatdata van de laatste 10 jaar.”

The Exploded View

Moeder Natuur

Om bouwmaterialen te maken hebben we energie nodig en gebruiken we veel water. Dat moet anders, en het kan. Dat bewijzen veel initiatieven, waaraan ook Aveco de Bondt zijn steentje bijdraagt. Zoals The Exploded View, een tentoongestelde woning op de Dutch Design Week en de Floriade, waarin 100 nieuwe materialen uit reststromen zijn verwerkt: alles dat we nu nog niet verwerken en waarvan materialen te maken zijn. 
Maar: zonder biodiversiteit hebben we geen planten en kunnen we geen ecologische materialen maken. Terwijl we moeten werken met natuurlijke materialen, zo heeft moeder Natuur het ook bedoeld. Daarom doet Max Drath tot slot de oproep “dat we alles in samenhang moeten bezien, de transities vragen er om. En we moeten het nu doen, nu is de tijd om het waar te maken.”