Deze website gebruikt functionele cookies. Door gebruik te maken van deze website, geef je aan akkoord te zijn met het gebruik van cookies.
Rudy Uytenhaak + Partners Architecten
Naar de losmaakbare school
Iris van den Brink
In de wereld van duurzame scholenbouw geniet Rudy Uytenhaak + Partners Architecten (RU+PA) goede bekendheid. We spreken met architect Iris van den Brink over de transformatie van vele gedateerde schoolgebouwen en Daltonschool De Poolster in Amsterdam Noord als pilot. En over het baanbrekende initiatief van Hegeman bouw en infra in samenwerking met De Groot Installatiegroep en RU+PA: Het Schoolvoorbeeld. Dat is een gestandaardiseerd remontabel bouwysteem om sneller en efficiënter nieuwe circulaire schoolgebouwen te realiseren.
Het ontwerp van Daltonschool De Poolster voor scholenstichting Innoord is ontstaan vanuit een ambitieuze visie: het realiseren van een schoolgebouw dat 100% demontabel is. Het fungeert als pilotproject voor het verduurzamen van scholen in de gemeente Amsterdam. Het resultaat is een innovatief en circulair gebouw dat vanaf 2025 een inspirerende leeromgeving biedt voor kinderen én tegelijk een voorbeeldproject voor ontwerpers en bouwers is.
De Poolster bestaat uit twee compacte bouwvolumes als hoekstenen: de gymzaal aan de ene kant en de school aan de andere kant. Centraal op de as geven poorten toegang tot de groene binnenwereld: het natuurspeelplein. De onderbouw heeft op de begane grond een open leerplein, waar flexibele wanden en kasten ruimtes creëren. Op de eerste verdieping liggen de leerpleinen van de midden- en bovenbouw met vier ondersteunende instructieruimtes en een groot technieklokaal rondom een centraal serviceblok. De school wordt eind 2024 opgeleverd, voorjaarsvakantie 2025 wordt ingehuisd. De constructie staat, op dit moment wordt de metselwerkgevel aangebracht en gestart is met het ophangen van de installaties. De bouw van de school wordt uitgevoerd door de bouwcombinatie K.Dekker – De Geusbouw, in samenwerking met Klaver voor de realisatie van de installaties.
De traditionele vraag vanuit de stedenbouwkundige was een 100 meter lang gebouw van metselwerk. "Tuindorp-Oostzaan is een kleinschalige wijk uit de jaren dertig, daar past niet iets hypermoderns," stelt Iris van den Brink. "De school zelf wilde iets heel anders: een compact gebouw over twee lagen, met een sterke relatie tussen binnen en buiten en de connectie met een leertuin." De groene uitstraling was leidend. Als antwoord hierop ontworp RU+PA twee losstaande compacte gebouwen met daartussen de leertuin als centraal hart. Met een tuinmuur tussen twee losstaande gebouwen is toch het lange gebaar gemaakt. Door toekomstbestendigheid centraal te stellen zijn de verschillende gebouwonderdelen ontworpen als losse 'lagen' die samen één integraal geheel vormen, licht Iris toe, “zodat het gebouw gemakkelijk kan worden aangepast aan veranderende behoeften in de toekomst.” Om bijvoorbeeld het metselwerk demontabel te maken wordt gebruikt gemaakt van het systeem van Drystack, waarbij de metselstenen staand aan elkaar geregen en met beugels verbonden worden. Een lichte afvoeging zorgt voor de bevestiging die demontage in de toekomst eenvoudig maakt. Het laten zien van deze verbindingen in de neggen van de kozijnen zorgt voor een verfijnd ritme dat bij de kleinschaligheid van de omgeving past.
Het Schoolvoorbeeld van initiatiefnemers Hegeman en RU+PA is een gestandaardiseerd remontabel bouwysteem om snel en efficiënt nieuwe schoolgebouwen te bouwen. Iris van den Brink vertelt daarover: "Door te standaardiseren kunnen we kosten besparen en de bouwtijd verkorten, terwijl de gebouwen hoogwaardig en duurzaam zijn. De losmaakbaarheid zorgt voor de restwaarde, omdat je weet van het materiaal dat het over tien of vijftig jaar zoveel euro per kuub of ligger waard is.”
Iris benadrukt het belang van innovatie in de aanpak van veelvoorkomende uitdagingen in de scholenbouw: "De komende jaren moeten veel scholen worden aangepast. We komen steeds weer tegen dat we hetzelfde doen, maar met andere partijen en altijd met beperkt budget. Het zijn vaak lange trajecten. Hoe kunnen we daarover innovatiever nadenken?" Ze vervolgt: "Zo kwamen we tot een concept met houten kolommen en stalen liggers met gelijke overspanning, samen met een identiek installatieconcept dat ook demontabel is. We zijn dus ver gegaan met maatregelen op het gebied van duurzaamheid: denk aan de hoeveelheid daglicht die een lokaal moet hebben en hoe je frisse scholen kunt realiseren. Dit hebben we in een concept van het Schoolvoorbeeld vervat waarin alles goed is uitgedacht en dat past binnen het onderwijsconcept van de school. Bijvoorbeeld door voor variabele wanden te kiezen, afhankelijk van aantal en type klaslokalen en het leerplein."
Met deze vorm van systeemdenken wordt het efficiënter voor hetzelfde budget met meer kwaliteit. Dit concept kan veel sneller gebouwd worden en geeft ook in het voortraject snelheid. Steeds op basis van het eigen onderwijsconcept voor iedere school en met clustering van serviceblokken zoals toiletten. Daardoor blijven ruimtes eromheen vrij in te delen en in de toekomst eenvoudig aan te passen, want elk stramien heeft dezelfde installaties. De Poolster was de voorloper voor dit concept: er zitten nu al veel producten in die ook in de standaard zitten, zodat er ervaring mee opgedaan kan worden.
Het Schoolvoorbeeld speelt naadloos in op de vraag van de gemeente Amsterdam aan de samenwerkingspartners om hoogwaardige, duurzame en flexibele scholen te realiseren binnen budgettaire kaders: het Innovatie Partnerschap Scholenbouw IPS. In de komende tien jaar worden tussen de negen en 30 scholen grootschalig gerenoveerd of vervangen in de metropoolregio, dus de behoefte is groot. Daarmee is er een groeiende vraag naar innovatieve en duurzame schoolgebouwen die flexibel genoeg zijn om mee te groeien met veranderende onderwijsbehoeften en demografische ontwikkelingen. En dat reikt natuurlijk veel verder dan de metropoolregio Amsterdam.
Iris vindt het heel erg leuk aan De Poolster te werken, qua architectuur en uitstraling is het een bijzondere plek: wat is er al in de wijk en hoe sluit je daar op een hedendaagse manier op aan met de techniek van nu? “Ik merk dat als je door het gebouw loopt het nu al rust en warmte uitstraalt, want het hout is gelijk de constructie en de afwerking.”
RU+PA bestaat in 2025 45 jaar vertelt Iris, “Rudy was in het verleden voornamelijk bekend om zijn vernieuwende woningbouw. Nu zijn we daarnaast ook bekend in de scholenwereld, op dit moment zijn we met meerdere scholen bezig.” In het ontwerpproces gebruikt RU+PA vele bronnen en tools, een daarvan is BRISwarenhuis. Ze legt uit: "deze bouwbibliotheek stelt ons in staat om snel en efficiënt te werken, terwijl we toch voldoen aan alle regelgeving en normen op het gebied van duurzaamheid en veiligheid. In De Poolster wilden we bijvoorbeeld een open trap naar boven, maar de vluchtweg mocht niet te lang zijn. Daarom hebben we in het ontwerpproces gespeeld met verschillende opties om te bepalen hoe ver we moesten schuiven. Door BRISwarenhuis te raadplegen, kenden we de randvoorwaarden en wisten we aan welke eisen we moesten voldoen. Het gaf ons de informatie om te puzzelen en tot een optimaal ontwerp te komen.”
Copyright © BRIS | Algemene Voorwaarden | Privacy en cookies | Verwerkingsovereenkomst